آموزش فرزندی مسئول
آموزش مسئوليت پذيري ، گرانبهاترين هديه اي است که والدين ميتوانند به فرزندانشان ارائه کنند. آموزش حس مسئوليت در کودکان آنان را قوي و بااراده ميکند و آنها قادرند که از خود مراقبت کنند ، وظايف خويش را به عهده بگيرند. آموزش مسئوليت پذيري به کودکان، نيازمند جوي خاص در خانه و مدرسه است. چنين جوي اطلاعات و منابعي را براي کودکان فراهم ميکند تا بتوانند در شرايط و موقعيت هاي مختلف تصميمات درستی بگیرند.
تعریف مسئولیت‌پذیری و چگونگی داشتن فرزندی مسئولیت پذیر
مسئولیت‌پذیری نوعی نگرش اکتسابی است که از همان ابتدای زندگی هر فردی در حدود 7 تا 8 سالگی به بعد ایجاد می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود والدین عزیز که از همان ابتدا با کودک خود همراه هستند در ایجاد و رشد چنین حس با اهمیتی در فرزند خود کوشا باشند، چراکه داشتن حس مسئولیت‌پذیری بیش از هر چیز به نفع خود فرزند، چه در دوران کودکی او و چه در دوران نوجوانی و چه در دوران بزرگسالی است. به طور کلی می‌توان یادآور شد که مسئولیت‌پذیر بودن فرزندان می‌تواند ارتباط مستقیمی با دیگر افراد خانواده داشته باشد چراکه اگر فرزندی در یک خانواده با مسئولیت رشد و نمو کند به ناچار او هم مسئولیت‌پذیری را از پدر و مادر خود یاد خواهد گرفت و اگر ببیند در خانواده به این امر مهم اهمیت چندانی نمی‌دهند، خود نیز مسئولیت‌پذیر نمی‌شود.
بنابراین والدین می‌توانند به عنوان سرمشق و الگویی بسیار قوی و محکم، خود با رفتاری که حاکی از مسئولیت‌پذیری است و با اتخاذ تدابیر آموزشی مناسب زمینه پرورش این حس را در فرزندان به وجود بیاورند. براي ايجاد روحيه مسئولیت‌پذیری در کودک بايد شرایط روحی و روانی فرزندان خود را بدانند و تلاش کنند موقعیت‌ها و زمان‌های مناسبی را برای قبول کردن مسئولیت در آنان فراهم آورند و در آخر انتظارات خود را متناسب با سن و سالشان به طور دقیق، روشن و عاری از هر گونه تحمیل و کنايهاي بیان کنند. باید این نکته را یادآور شد که داشتن این حس مهم در فرزندان می‌تواند هدفمند باشد و داشتن بر‌نامه‌ریزی و گرفتن تصمیم‌‌های مناسب در زندگی را در وجود کودک نهادینه کرد.
از چه زمانی و چگونه می‌توان به کودک مسئولیت داد؟
معمولا بین 3 تا 5 سالگی، کودک هر چیزی را از روی تقلید یاد میگیرد برای همین می‌توانید مرتب کردن اتاق را مانند بازی به او نشان دهید و او را در این کار همراهی کنید. او نیاز دارد بداند که این کار را از کجا شروع کند و هر وسیله را چطور سرجای خود بگذارد. تصور نکنید فرزند شما خیلی کوچک است. وقتی زمان تمیز کردن اتاق کودکتان می‌شود حتما مسئولیت‌هایی به او بدهید.کودک با کمک شما معنای مسئولیت را می‌فهمد و تمایل پیدا می‌کند که این کار را تکرار کند. در ضمن بین 6 تا 11 سالگی، او تمایل دارد خود را مستقل‌تر نشان دهد و ترجیح می‌دهد اتاقش را به تنهایی مانند یک فرد بزرگسال مرتب کند. این موضوع به آن معنا نیست که او می‌داند چطور این کار را انجام دهد. دلایل صحبت‌های خود را برایش توضیح دهید، از تحمیل نظرات خود اجتناب کنید و به جای او وسایلش را مرتب نکنید. مثلا بدون هماهنگی و موافقت فرزندتان دکوراسیون اتاق وی را تغییر ندهید.
چگونه می توان روحيه مسئوليت پذيري را در کودک ايجاد کند؟
وظایفی مناسب سن کودک بر عهده اش بگذارید: مطمئن شوید کاری که بر عهده کودکتان گذاشته اید مناسب سن اوست و او می تواند به راحتی آن را انجام دهد. مثلاً در مورد کودکي که هنوز قوای شناختی اش آنقدر تکامل نیافته نمي توان از او خواست که یک پروژه چند مرحله ای را به انجام برساند. اما می توانید از او بخواهید اسباب بازی هایش را در کشو یا طبقه کمد بچیند، با دستمال روی میزها را گردگیری کند، لباسهای کثیف را در سبد مخصوص بریزد و یا بشقاب و قاشق ها را روی میز یا سفره بچیند. لازم نیست کاری که کودک برعهده میگیرد خیلی بزرگ و مهم باشد، گذاشتن مسواک خودش در جا مسواکی (البته اگر دستش برسد) می تواند یک مسئولیت خوب برای کودک ۲ ساله باشد. کودکان نوپا دوست دارند از والدین تقلید کنند بنابراین به نقش خودتان به عنوان یک الگو اهمیت بدهید و اجازه دهید کودک در کنار شما به عنوان دستیارتان به انجام کار مشغول شود. مثلاً زمانی که آشپزخانه را تمیز می کنید می توانید یک اسفنج هم دست او بدهید تا میز آشپزخانه را تمیز کند. آنوقت خواهید دید که چقدر مشتاق خواهد بود به شما در کارها کمک کند.
چگونگي ايجاد روحيه مسئوليت پذيري در کودک
1-دستورات را ساده بیان کنید.
2-صبور باشید و مداخله نکنید
3-کمک کردن را یک عادت خوب و نیک جلوه دهید.
4-برای مشارکت در کارها می توانید یک روز مشخص را تعیین کنید.
5-در حین انجام کارها با فرزندانتان خوش بگذرونید.
6-کارهایی که به فرزندان محول می کنید با بزرگتر شدن آنها باید متغییر باشد.
7-نسبت به فرزندتان واقع بین باشید.
8-هیچ وقت از مسئولیت های محول شده به فرزندان بعنوان جریمه استفاده نکنید.
9-فرزندتان را تشویق کنید.
چگونه به مسئولیت پذیری فرزندان کمک کنیم؟
کارهای کوچک به او بسپارید: وقتی کودکان انجام کارهای ساده را به عهده می گیرند، این احساس را دارند که در انجام کاری مفید برای خانواده مشارکت میکنند.
بگذارید آنچه میخواهند را به دست بیاورند: اگر کودکانتان یک هدیه گران قیمت می خواهد بهترین کار این است که از او بخواهید نیمی از پول آن هدیه را خودش به دست آورد و به آنها کمک کنید از مهارت هایشان استفاده کنند.
به کودکان یاد دهید اشتباهاتشان را بپذیرند: اگر کودکانتان کار اشتباهی انجام داد نه آنها را بترسانید و نه خیلی ساده از کنار آن بگذرید. قبول اشتباه یکی از بهترین راهکارها در زندگی است. این باعث می شود آنها ياد بگيرند در قبال کارهايشان مسئول باشند.
روانشناسی یک علم گسترده و وسیع می باشد که با بهره گیری از روانشناسان مجرب می توانید مشکلات خانوادگی خود را حل کنید . مشاوران ما در کلینیک مشکلات نوجوانی آماده مشاوره و راهنمایی به شما عزیزان هستند.