معضل نوجوانی:
دوران نوجوانی یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین دوران و مراحل در طول زندگی است. این مرحله هم از نظر روحی و هم از نظر جسمی، اهمیت بسیار فوق‌العاده‌ای دارد. طبق نظر بسیاری از روانشناسان بزرگ دنیا، سبک زندگی انسان در دوران نوجوانی شکل می‌گیرد. خواب به موقع و مناسب بر رشد قد نوجوانان تاثیر مستقیم دارد. یکی از معضلات مهم که این روزها جامعه ما با آن سروکله می‌زند، کم‌خوابی یا بدخوابی می باشد.این مشکل در نوجوانان بیشتر دیده می‌شود. با ظهور فناوری‌های مختلف مانند گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی، میزان و کیفیت خواب نوجوانان به شدن تحت تأثیر قرارگرفته است. در این مطلب می‌خواهیم درباره‌ی اهمیت خواب در رشد و پرورش نوجوانان صحبت کنیم.
خواب کافی
میزان خواب کافی در سنین مختلف متفاوت است. به‌عنوان‌مثال بزرگ‌سال‌ها، حتی اگر کمتر بخوابند نیز دچار مشکل نخواهند شد. در سنین کودکی و نوجوانی، بدن بیشترین نیاز به خواب را در خود حس می‌کند. این دوران را پزشکان مرحله رشد نام‌گذاری کرده‌اند. رشد انسان چه از نظر جسمی و چه از نظر ذهنی در مرحله نوجوانی به تکامل می‌رسد. به همین جهت محققین اعلام کرده‌اند که تأثیر خواب بر رشد نوجوانان بسیار اهمیت دارد.
بدن یک سیستم بسیار پیچیده و هوشمند است. پس از تحقیقات فراوان متوجه شدند انسان‌ها تا اوایل دوران جوانی خود رشد می‌کنند. این مسئله به این معناست که دوران نوجوانی، دوران رشد کامل است. استخوان‌بندی، استحکام اسکلت بدن، تقویت سیستم ایمنی، تقویت قوای جسمی، تقویت سیستم عصب و حتی تقویت سیستم قلب و عروق هم در دوران نوجوانی شکل می‌گیرد. شاید تعجب کنید اما به شما می‌گوییم، در دوران نوجوانی می‌توان روی قد هم اثر گذاشت. قد انسان در این دوره در مرحله تکامل قرار دارد. متأسفانه عادت‌های بد زندگی و سبک اشتباه رفتارهای روزمره جلوی رشد کامل قد و استخوان‌بندی را در این دوران می‌گیرد.
ارتباط خواب و رشد قد
یک تأثیر خواب بر رشد نوجوانان در قد آن‌ها مشخص می‌شود. شاید تعجب کنید و بپرسید چگونه خواب روی قد تأثیر می‌گذارد. یک باور غلط در مورد رشد قد در این دوره وجود داشته است. بسیار از مادر پدرها برای بلندقدتر شدن فرزندان خود، آن‌ها را از میله بارفیکس آویزان می‌کردند. اما این کار نه‌تنها تأثیرگذار نیست، بلکه خنده‌دار هم هست! رشد قد در بدن، بر اثر ترشح هورمون‌های مخصوص رشد صورت می‌گیرد. فرد نوجوان حتی اگر تمام شبانه‌روز را از میله بارفیکس آویزان باشد یا طناب به‌پای‌خود ببندد و آن را بکشد، قد او رشد نخواهد کرد، تا زمانی که هورمون‌های مخصوص توسط بدن تولید شوند.
زمانی که نوجوان در خواب آرام و مفید قرار دارد، غده هیپوفیز شروع به فعالیت می‌کند. این غده با ترشح هورمون‌ها مخصوص، باعث رشد قد می‌شود. یکی دیگر از آثار هورمون‌های این غده، تقویت استخوان‌بندی و ارتقای قدرت فیزیکی بدن است. نوجوانانی که خوب می‌خوابند، بدن‌های قوی‌تر هم دارند. آثار این تقویت در نوجوانی، حتی تا سال‌های پیری هم با فرد می‌ماند.
تنظیم خواب به نفع سلامتی بدن
بدن در طول دوره‌های مختلف (کودکی، نوجوانی، جوانی، بزرگسالی و پیری) به سبک‌های مختلف زندگی می‌کند. این تفاوت‌ها را محققین ساعت زیستی یا Chrono types نام‌گذاری کرده‌اند. در دوران نوجوانی، هورمون‌هایی برای رشد تولید می‌شود که هرکدام زمان‌های خاصی دارند. بیشتر این هورمون‌ها در خواب مفید ترشح می‌شوند. حتی هورمون‌هایی که در غیر از زمان خواب ترشح می‌شوند، تحت تأثیر زمان خواب قرار دارند. ساعت زیستی بدن در نوجوانی بسیار جالب و متفاوت است. اگر توجه کرده باشید، کمتر نوجوانی به فعالیت‌های صبحگاهی و زود بیدار شدن علاقه دارد. بیشتر فعالیت‌های آن‌ها بعدازظهرها و عصرها انجام می‌شود و در این اوقات حال بهتری دارند.
این اتفاق به دلیل آزادسازی ماده‌ای به نام ملاتونین است که تا پایان شب در بدن می‌ماند. ملاتونین در صبح‌ها، در کمترین میزان خود در بدن یک نوجوان قرار دارد. تنظیم ساعت خواب، باعث تنظیم ملاتونین در بدن می‌شود. تأثیر خواب بر رشد نوجوانان در اینجا خودش را نشان می‌دهد. خواب کافی شب باعث تنظیم هورمون‌ها و همچنین تقویت تمرکز می‌شود. رشد عضلات، استخوان‌ها و حتی سایز بدن افزایش پیدا می‌کند. این اتفاق حتی بر ذهن نوجوانان هم تأثیر می‌گذارد و قدرت تمرکز آن‌ها را افزایش می‌دهد.
خواب کافی در نوجوانی و رشد ذهن
زمانی که از تأثیر خواب بر رشد نوجوانان صحبت می‌کنیم، هدفمان فقط رشد فیزیکی آن‌ها نیست. خواب کافی در این دوره باعث رشد ذهنی و روحی آن‌ها می‌شود. تحقیقات نشان داده است که نوجوانانی که 8 الی 10 ساعت خواب مفید دارند، وضعیت سلامتی بهتری نسبت به سایر نوجوانان دارند. محققین متوجه شدند این افراد دارای ویژگی‌های شامل موارد زیر هستند:
کمتر کسل می‌شوند.
بیشتر و راحت‌تر یاد می‌گیرند.
سریع‌تر تمرکز می‌کنند.
تصمیمات بهتری می‌گیرند.
کمتر دچار افسردگی‌ها نوجوانی می‌شوند.
از پرخاشگری و خشونت کمتری برخوردار هستند.
نمرات بهتری دارند.
بیشتر به نظم اهمیت می‌دهند.
روابط اجتماعی قوی‌تری دارند.
فعالیت‌های روزانه آن‌ها بیشتر.
کمتر دچار بیماری می‌شوند.
کمتر دچار اضافه وزن و چاقی می‌شوند.
نکته :
شاید تعجب کنید، اما این مسئله واقعیت دارد. همه این اتفاقات بخشی از تأثیر خواب بر رشد نوجوانان است. یک نوجوانان باید شبانه 8 تا 10 ساعت به‌صورت مفید بخوابد. منظور از مفید این است که در ابتدای شب بخوابد ( ساعت 10 یا 11 شب)، در محیطی آرام و بدون سر و صدا بخوابد و همچنین تا یک الی دو ساعت قبل از خواب چیزی نخورده باشد. البته شاید تنظیم ساعت خواب در دوران نوجوانی سخت باشد، اما مطمئن باشید این کار ارزشش را دارد. اگر به دنبال زندگی سالم هستید، خواب کافی در نوجوانی را فراموش نکنید.
داشتن یک خواب مناسب و کافی برای سلامت تمام اعضای بدن مفید است اما گاهی زمان و ساعت خوابیدن نه تنها در سلامت بلکه در افزایش قد هم موثر است.
روانشناسی یک علم گسترده و وسیع می باشد که با بهره گیری از روانشناسان مجرب می توانید مشکلات خانوادگی خود را حل کنید . مشاوران ما در کلینیک مشکلات نوجوانی آماده مشاوره و راهنمایی به شما عزیزان هستند.